Bilirkişilik Nedir? Kimler Bilirkişi Olabilir ve Eğitim Süreci Nasıl İşler?
Yargılama süreçlerinde hâkimlerin her konuda teknik veya mesleki bilgiye sahip olması beklenmez. Tam da bu noktada bilirkişilik kurumu devreye girer. Bilirkişiler, uzmanlık alanlarına ilişkin teknik bilgileri mahkemeye sunarak adaletin doğru ve sağlıklı şekilde tesis edilmesine katkı sağlar.
Bu yazıda bilirkişilik nedir, kimlerin bilirkişi olabileceği ve bilirkişilik için zorunlu tutulan eğitim süreci güncel mevzuat çerçevesinde ele alınmaktadır. Ancak bilirkişilik, sanıldığı gibi herkesin serbestçe yapabileceği bir faaliyet değildir; belirli şartlara ve yasal yükümlülüklere bağlıdır.
Bilirkişiliğin Hukuk Sistemindeki Yeri ve Fonksiyonu
Bilirkişilik; çözümü özel veya teknik bilgi gerektiren konularda, mahkemeler veya savcılıklar tarafından başvurulan uzman görüşü mekanizmasıdır. Bilirkişi, hukuki değerlendirme yapmaz; kendi uzmanlık alanı kapsamında teknik görüş sunar.
Bu yönüyle bilirkişilik, yargılamanın yerine geçen değil, yargılamayı destekleyen bir fonksiyona sahiptir. Mahkemeler açısından bilirkişi raporu, delillerin değerlendirilmesinde önemli bir araçtır. Bu nedenle bilirkişinin tarafsızlığı, uzmanlığı ve raporlama yetkinliği büyük önem taşır.
Bilirkişi Olma Şartları / Kimler Olabilir, Kimler Olamaz?
Bilirkişilik başvurusu yapacak adayların yasal ve mesleki bazı şartları taşıması gerekir:
- Kasten işlenen suçlardan mahkûm olmamak; terör örgütleriyle bağlantılı olmamak.
- Önceki sicil kaydı veya disiplin cezası nedeniyle yasaklı olmamak.
- Bilirkişilik Temel Eğitimini başarıyla tamamlamak.
- Uzmanlık alanında en az 5 yıl fiilen çalışmış olmak (bazı alanlarda istisna mevcut).
- Mesleki yeterlilik belgelerine sahip olmak ve Daire Başkanlığının belirlediği şartları karşılamak.
- Hukuk mezunları, farklı bir uzmanlık alanına sahipse bunu belgelendirmek zorundadır.
Bu şartları karşılayan adaylar, sicile kaydolabilir ve bilirkişilik yapabilir.
Bilirkişilik Neden Serbest Yapılan Bir Faaliyet Değildir?
Bilirkişilik faaliyetinin doğrudan yargı süreçlerini etkilemesi, bu alanın sıkı kurallara bağlanmasını zorunlu kılmıştır. Yanlış, eksik veya taraflı bir bilirkişi raporu, telafisi güç sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple bilirkişilik;
tabi tutulmuştur.
Türkiye’de bilirkişilik, 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütülen, kamu düzeniyle doğrudan ilişkili bir faaliyettir.
Bilirkişilik Temel Eğitimi Neden Zorunludur?
Bilirkişilik Temel Eğitimi, bilirkişilik siciline kayıt yaptırmak isteyen adaylar için kanunen zorunludur. Bu eğitim, bilirkişinin görev, yetki ve sorumluluklarını doğru şekilde kavramasını amaçlar.
Eğitim sürecinde adaylar; etik ilkeler, raporlama teknikleri ve UYAP Bilirkişi Portalı üzerinden yapılacak işlemler konusunda bilgi sahibi olur.
Bilirkişilik Sertifikası Ne İşe Yarar?
Eğitimi başarıyla tamamlayan katılımcılara verilen sertifika, bilirkişilik siciline kayıt başvurularında kullanılır. Bu belge, bölge adliye mahkemeleri nezdinde yapılan başvurularda resmî ve geçerli bir nitelik taşır.
Bilirkişilik Eğitimlerinin Yasal Dayanağı
Bilirkişilik eğitimleri ve bilirkişilik faaliyeti; 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu ile Bilirkişilik Yönetmeliği hükümlerine dayanır. Mevzuatın amacı, bilirkişilik kurumunun güvenilirliğini ve yargı sistemindeki işlevselliğini korumaktır.
Bilirkişilik Kanunu | Bilirkişilik Yönetmeliği
Bilirkişiliğe Sağlam Bir Başlangıç
Bilirkişilik, ciddi sorumluluklar içeren kamusal bir görevdir. Sürece doğru eğitimle başlamak, hem mesleki itibar hem de hukuki güvenlik açısından büyük önem taşır.
Sık Sorulan Sorular
Bilirkişilik Temel Eğitimi almadan başvuru yapılabilir mi?
Hayır. Zorunlu temel eğitimi tamamlamayan adayların bilirkişilik siciline kayıt başvuruları kabul edilmez.
Bilirkişilik sertifikası süresiz mi?
Sertifika mevzuata uygun şekilde düzenlenir; sicil süreci ve faaliyetler ilgili mevzuat hükümlerine tabidir.